Upamiętnienie gen. Bolesława Roi na terenie byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Sachsenchausen
W 80. rocznicę śmierci gen. Bolesława Roi, w Warszawie odbyła się konferencja prasowa z udziałem prezesa IPN, dr. Jarosława Szarka oraz prezydenta Kielc, Bogdana Wenty.
- Dla Instytutu Pamięci Narodowej to bardzo ważne, że społeczność Kielc pamięta o generale, ale ta pamięć powinna trwać również poza granicami Polski. Sachsenhausen to miejsce szczególne, gdzie życie straciło wielu profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego i Akademii Górniczej w Krakowie, a także generał Stefan Rowecki ps. „Grot”. Właśnie obok jego pomnika stanął monument upamiętniający gen. Bolesława Roję, reprezentujący wcześniejsze pokolenie, które odzyskiwało niepodległość. Uroczystość odsłonięcia pomnika zaplanowano na 19 kwietnia w Sachsenhausen, ale z wiadomych przyczyn nie mogła się odbyć, dlatego spotykamy się dzisiaj, w 80. rocznicę śmierci generała, żeby zaprezentować pomnik i powiedzieć o tej inicjatywie - podkreślił dr Jarosław Szarek, prezes Instytutu Pamięci Narodowej.
- Inicjatywa, którą rozpoczęło Stowarzyszenie Pamięci Narodowej Czwartak w Kielcach, związane z postacią gen. Bolesława Roi, została zrealizowana, pomnik stoi w bardzo ważnym miejscu, obok pomnika gen. „Grota” Roweckiego w Sachsenhausen. To dzięki współpracy z IPN, ale również delegaturą w Kielcach i jej naczelnikiem dr Dorotą Koczwańską-Kalitą, mogliśmy zrealizować ideę stowarzyszenia. Należy też podkreślić ogromne znaczenie kontaktów polsko-niemieckich, w tym z muzeum w Sachsenhausen i Radą Pamięci Brandenburgii, dzięki którym również udało się ten pomysł zrealizować – zaznaczył prezydent Kielc, Bogdan Wenta.
- Udało się nam dotrzeć do zeznań naocznych świadków, którzy mówili o wielkim patriotyzmie gen. Roi. Na pytanie niemieckich żołnierzy, kim jest, generał zawsze z dumą odpowiadał: „Generałem dywizji Wojska Polskiego”. To był wielki człowiek - podkreślił prezydent Kielc.
Bolesław Roja (1876–1940) był jednym z najważniejszych dowódców legionowych oraz jedną z czterech osób, które podpisały rozkaz o powołaniu do życia Wojska Polskiego w niepodległej Rzeczpospolitej. Podczas II wojny światowej działał w Polskim Czerwonym Krzyżu. Niemcy aresztowali go i wywieźli do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen, gdzie został zamordowany 27 maja 1940 r.
Pomnik gen. dywizji Bolesława Jerzego Roi został postawiony z okazji 75. rocznicy wyzwolenia obozu KL Sachsenhausen na terenie byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego, znajdującego się w okolicach Berlina. Stanął obok pomnika gen. „Grota” Roweckiego w okolicach budynku dowództwa obozu. Obaj oficerowie związani są z miastem Kielce, które od lat prowadzi współpracę z instytucjami pamięci w Berlinie. Pomnik powstał na wniosek środowiska kombatantów ze Stowarzyszenia Pamięci Narodowej Czwartak w Kielcach, który został wystosowany do Prezydenta Miasta Kielce. Powstanie monumentu jest wynikiem wieloletniej współpracy Urzędu Miasta Kielce, instytucji pamięci w Berlinie oraz Instytutu Pamięci Narodowej, który współfinansował upamiętnienie.
O znaczeniu pomnika mówił podczas konferencji Adam Siwek, dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN. - Jest to ważne upamiętnienie ze względu na zasługi generała, ale także na miejsce budowy. Okazuje się, że Niemcy, które zawsze jawiły się jako dobrze zagospodarowany obszar, na którym zadbane są miejsca pamięci, tak naprawdę są bardzo zaniedbane. Dobrze utrzymane miejsca pamięci w coraz większym stopniu są pozbawiane akcentów dotyczących polskich ofiar. Także bardzo ważne jest, aby pokazywać straty polskiego narodu zarówno poprzez przedstawicieli elity, jak gen. Bolesław Roja, ale nie zapominać także o szeregowych ofiarach, które straciły życie na terenie Niemiec. Jest ogromna skala potrzeb i ogromne wyzwanie, któremu musimy sprostać. Ważne w tej misji jest zarówno pomoc i wsparcie społeczników, pasjonatów historii, jak i samorządów, jak pokazuje przykład Kielc. Bez wsparcia Kielc nie udałoby się nam osiągnąć takiego sukcesu - móiwł Adam Siwek.
- Generał Roja do końca bronił godności nie tylko wojskowej, ale także bronił godności ludzkiej. Bronił wartości, które są dla nas bardzo cenne, to przede wszystkim wzajemny szacunek.(...) Umarł, broniąc do końca godności. Dla nas, dla kielczan, jest osobą wyjątkową poprzez to, że ma związek z 4. Pułkiem Piechoty Legionów. Ten projekt pokazuje, jak ważne jest wspólne podejmowanie tego typu inicjatyw i jak potrafią nas one wspaniale jednoczyć do tego, abyśmy mogli opowiadać naszą polską historię. Tym bardziej cieszy, że właśnie o Polsce w ten sposób opowiadamy w Niemczech.Ten projekt pokazuje, jak ważne jest wspólne podejmowanie tego typu inicjatyw i jak potrafią nas one wspaniale jednoczyć do tego, abyśmy mogli opowiadać naszą polską historię. Tym bardziej cieszy, że właśnie o Polsce w ten sposób opowiadamy w Niemczech - podkreślił podczas konferencji Grzegorz Wdowiak z Biura Współpracy z Zagranicą Urzędu Miasta Kielce.
Prezes IPN dr Jarosław Szarek oraz Prezydent Miasta Kielce Bogdan Wenta podpisali list intencyjny dotyczący współpracy przy inicjatywie upamiętniającej gen. Roję na terenie byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. Dokument został parafowany podczas konferencji prasowej.
Ze względu na światową pandemię koronawirusa oficjalne uroczystości przy pomniku gen. Roi zostały przeniesione na przyszłoroczne międzynarodowe obchody wyzwolenia obozu.
